شهرزاد شمس بهخوبی نخستین باری که در کابین خلبان یک هواپیمای تکموتوره نشست را به یاد میآورد. او فرمان را رو به جلو هل داد و احساس کرد هواپیما به آرامی از زمین جدا میشود. میگوید: «این لحظه، زیباترین حس زندگیام را تجربه کرده بودم، به خودم گفتم هرگز دست از پرواز کردن نمی کشم.»
سه سال بعد، در سال ۲۰۰۴، شمس تاریخساز شد و به عنوان نخستین خلبان زن در جمهوری اسلامی ایران، یک هواپیمای مسافربری تجاری را هدایت کرد.
مسیر او به سوی آسمانها داستانی از شجاعت، پشتکار و غلبه بر موانع است.
شمس میگوید: «از همان دوران کودکی، فردی بسیار مستقل بودم. تا جایی که به یاد دارم، همیشه میخواستم هر کاری را خودم انجام دهم و دوست نداشتم کسی به من کمک کند.»
همین روحیهٔ جسور بود که باعث شد شمس تصمیم بگیرد در دانشگاه، رشتهٔ زبان فرانسه را رها کند و مسیرش را به سوی آموزش خلبانی تغییر دهد.
در کشوری که انتظارات اجتماعی اغلب مسیر شغلی زنان را تحت تأثیر قرار میدهد، شمس نخستین چالشهای حرفهای را تجربه کرد.
او میگوید: «به من می گفتند که میتوانم در رشته خلبانی تحصیل کنم، اما تضمینی نیست که بتوانم به عنوان خلبان کار کنم.»
با این حال شمس عقب ننشست. او با جدیت ادامه داد و در سال ۲۰۰۴ تحصیلات و آموزش پرواز خود را به پایان رساند.
در همان سال، برنامهای برای جذب خلبانان زن آغاز شد.
شمس که تازه مدرک هوانوردیاش را دریافت کرده بود، بلافاصله از این فرصت استفاده کرد. مدت کوتاهی پس از اتمام دورهٔ آموزشی به عنوان نخستین کمکخلبان زن پس از انقلاب ۵۷ در هواپیمایی مسافربری استخدام شد.
شمس میگوید که در اوایل دوران کاریاش، بهچالشکشیدن هنجارهای اجتماعی در صنعت هواپیمایی ایران برایش دوستان چندانی باقی نگذاشت:
«برایم آسان نبود. همهٔ خلبانها باتجربهتر و بسیار مسنتر از من بودند. برخی از آنها حاضر نبودند با من پرواز کنند و میگفتند در صورت بروز وضعیت اضطراری به من اعتماد ندارند. هیچکدام از این حرفها مرا ناراحت نمیکرد، چون میدانستم در حال انجام کاری خلاف عادت مرسوم هستم و طبیعی بود که عدهای مرا نپذیرند. همیشه به خودم میگفتم صبور باش، شرایط بهتر خواهد شد.»
شرایط هم برای شمس بهتر شد. ده سال پس از نخستین پروازش به عنوان کمکخلبان، همان شرکت هواپیمایی او را به عنوان نخستین کاپیتان زن در خطوط هوایی ایران استخدام کرد.
شمس میگوید: «من با چالشها و موانع زیادی روبهرو شدم، اما حتی یک لحظه هم متوقف نشدم. میدانستم اگر کوتاه بیایم، مسیر را برای دیگران که در پی من گام برمیدارند دشوارتر میکنم.»
امروز شمار زنان خلبان در خطوط هوایی تجاری ایران رو به افزایش است و نزدیک به ده نفر از زنان در ایرلاینهای داخلی مشغول به پرواز هستند.
در سال ۲۰۱۹، هواپیمایی زاگرس اعلام کرد که برای نخستین بار یک پرواز با هر دو خلبان و کمکخلبانو زن انجام شده است.
صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (UNFPA) دستاوردهای شمس و دیگر زنان ایرانی را که در حوزههای متنوع پیشرفت میکنند، ارج مینهد. این افراد الهامبخش، نمایانگر تعهد صندوق جمعیت ملل متحد به حمایت از شکوفایی کامل استعدادهای زنان و دختران و ترویج توانمندسازی و فرصتهای برابر برای همه هستند.
داستان شهرزاد شمس، الگویی الهامبخش برای نسلهای جوانتر است تا رویاهایشان را دنبال کنند و در پیشرفت خود و کشورشان سهیم باشند.
او میگوید: «هیچکس جز خودتان نمیتواند جلوی شما را در رسیدن به آنچه میخواهید، بگیرد.»